Sommigen noemen het ideeënarmoede, anderen gaan verder en zien het als verwennerij van aandeelhouders ten koste van mens en maatschappij (en van de onderneming zelf, vul ik maar aan). Ik heb het natuurlijk over inkoop van eigen aandelen door beursvennootschappen.
Kapitaalallocatie is ontegenzeggelijk de kerntaak van elk bestuur van een onderneming. Het geld dat je verdient (of leent) moet zinvol – lees: rendabel – worden besteed. Dat betekent investeren om bijvoorbeeld verouderde machines te vervangen. Of investeringen die groei mogelijk maken. Heel (over)moedige bestuurders gebruiken de middelen om overnames te plegen, waarmee ze nieuwe markten (producten of geografieën) betreden, distributiekanalen uitbouwen of hun positie in bestaande markten willen versterken.
Pas nadat de leveranciers en schuldeisers netjes zijn betaald, de werknemers hun loon hebben ontvangen en belastingen zijn afgedragen aan de fiscus, komen de aandeelhouders in beeld. Onder voorwaarde dat de balans voldoende buffer heeft om risico’s op te vangen, kan overtollig geld worden besteed aan dividend of aandeleninkoop.
Die “verwennerij” is dus voorwaardelijk en komt helemaal op het eind. In tegenstelling tot wat soms wordt gesuggereerd, zijn mens en maatschappij geen slachtoffer. Geld wordt weliswaar onttrokken aan de onderneming, maar het verdwijnt niet uit de maatschappij. Zowel aandeelhouders die hun aandelen verkopen bij aandeleninkoop door de onderneming, als aandeelhouders die dividend ontvangen, doen iets met de opbrengst. Zij investeren het in andere ondernemingen, lenen het aan de Staat of jagen de economie aan door consumptie.
Toch wil dat niet zeggen dat aandeleninkoop altijd een zegen is. Veelal blijkt de timing van bestuurders cyclisch: aandelen worden ingekocht wanneer koersen hoog staan, terwijl bij misère aandelen worden uitgegeven tegen uitverkoopprijzen. Iets vergelijkbaars geldt trouwens ook voor overnames, die vaak in een sof eindigen.
Inderdaad, het is niet gemakkelijk. Kapitaalallocatie is niet voor niets chefsache. Toch is de onderbouwing van de gemaakte keuzes door ondernemingen in jaarverslagen summier en is de mondelinge toelichting door bestuurders in de aandeelhoudersvergadering op zijn best pover en dunnetjes.
Dat is wel zonde.
Errol Keyner is adjunct-directeur van de VEB